Venray is een gemeente (Venrays: Venroj of Rooj) in Nederlands Limburg. De kern Venray ligt 36 kilometer ten zuiden van Nijmegen en 22 kilometer ten noordwesten van Venlo. Sinds 1 januari 2010 vormt Venray een plattelandsgemeente met een stedelijke kern en daaromheen dertien dorpskernen. In de stedelijke kern wonen ongeveer 30.000 mensen. De overige 13.500 inwoners wonen in de dertien dorpen (variërend van 200 tot ruim 2000 inwoners per dorp). Venray is na Venlo de tweede stedelijke kern van Noord-Limburg en de plaats speelt een vooraanstaande rol in de regio.

Geschiedenis

Rond 1200 duikt Venray in de geschreven bronnen op als een nederzetting met de naam Rode. In plaatselijk dialect: Rooj. Rode wijst op een nederzetting die door ontginning van bosgronden is ontstaan. In de 15e eeuw profiteert Venray van de bloei van het hertogdom Gelre. Er komt een monumentale kerk, toegewijd aan Sint Petrus' Banden, met een rijke beeldenschat. Rondom de oude kern ontstaan kerkdorpen met een eigen karakter: Castenray, Leunen, Merselo, Oostrum en Smakt. Een geheel eigen plaats neemt Oirlo in, een nederzetting met een oude geschiedenis.

Als rijkste dorp van de regio heeft Venray kloosters, gilden en schutterijen en vanaf 1651 zelfs een Latijnse school. Van de vele bedevaartplaatsen krijgen er twee landelijke bekendheid: de verering van de H. Maagd Maria in Oostrum en die van Sint-Jozef in de Smakt. In die tijd is landbouw de belangrijkste bron van bestaan. De Peel een uitgestrekt gebied van heidevelden en venen wordt gebruikt om turf te steken en om schapen en bijen te houden.

De Tweede Wereldoorlog is een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van Venray. Een groot deel van het centrum wordt verwoest of beschadigd. Na de oorlog blijkt dat Venray nieuwe wegen moet inslaan. Vanaf 1952 komt de industrialisatie goed op gang. Het platteland verandert ingrijpend door ruilverkavelingen en intensieve veehouderij. In hoog tempo wordt de Peel ontgonnen. Zo ontstaat het jongste kerkdorp: Vredepeel (1955).

In de periode 1940-1980 stijgt het aantal inwoners van ruim 14.000 tot bijna 33.000. Rondom de kern van Venray worden in snel tempo nieuwe woonwijken en industrieterreinen aangelegd. Er komen allerlei gemeenschapsvoorzieningen, zoals een sportpark, zwembad en schouwburg. Naar buiten toe profileert Venray zich als het tweede centrum van Noord-Limburg. In het buitengebied gaat het landschap op de schop door een aantal ingrijpende ruilverkavelingen. Ook is hier sprake van een spectaculaire groei van het aantal bedrijven in de varkens- en pluimveesector.

In de jaren1980 wordt Venray fors geraakt door de economische crisis en moet de gemeente zelfs financiële steun aanvragen bij het Rijk. De aanleg van de snelweg A73 Noord (1986-1996) geeft een nieuwe impuls aan de economische ontwikkeling en maakt Venray tot een belangrijk logistiek centrum.
In 2010 vindt er een grote herindeling plaats in Noord-Limburg. Venray krijgt er drie nieuwe kerkdorpen bij: Blitterswijck, Geijsteren en Wanssum. Het aantal inwoners stijgt tot 43.000.