Putten is een gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland. Hoofdplaats is Putten.

Landschap

In het oosten van de gemeente ligt de Veluwe, het grootste natuurgebied van Nederland. Een ander groot deel van de gemeente Putten bestaat uit akkerland, dat onderdeel vormt van de noordoostelijke hoek van de Gelderse Vallei. In het uiterste westen grenst de gemeente aan een van de randmeren rond Flevoland: het Nuldernauw. Hier heeft Putten een jachthaven en recreatiestranden.

Geschiedenis

Putten is een oud dorp, gelegen in het kustgebied van de vroegere Zuiderzee (of het nóg vroegere Flevomeer). Het is één van de, vanuit agrarisch oogpunt bezien, beste plekjes van de Veluwe.

De oudste akte waarin de naam Putten wordt genoemd, is de akte van Folckerus uit 855 waarin hij goederen overdraagt aan het klooster van Werden. In deze akte wordt Putten genoemd 'in vico qui dicteur Puthem', dus als vicus (buurtschap of dorp), een plaats waartoe zowel omvangrijke agrarische complexen als bossen behoren. Vanaf de stichting van een kerk in Putten in het begin van de tiende eeuw wordt deze buurtschap het centrum van het complex van buurtschappen die samen het kerkdorp (kerspel) Putten vormen. Putten behoort zo tot de oudste kerspels op de Veluwe en heeft enkele eeuwen lang een zeer groot gebied omvat. Naast het gebied van de huidige gemeente Putten hebben ook delen van het grondgebied van Nijkerk, Voorthuizen en de zeewaarts gelegen ontginningen er deel van uitgemaakt. Later zijn Nijkerk (1416) en Voorthuizen van het kerspel Putten losgemaakt. Van de zeewaarts gelegen ontginningen is in de loop der eeuwen, als gevolg van bodemdaling door ontwatering voor de landbouw, tijdens stormvloeden veel verloren gegaan. Sinds de dijkaanleg in de latere middeleeuwen (vanaf 1356) is de kustlijn enigszins gefixeerd.

De Reformatie heeft zich in Putten pas laat voltrokken. Tot aan het eind van de 16e eeuw bleef de Pancratiuskerk rooms-katholiek en tot 1608 bleef de pastoor van Putten op zijn post als zieleherder. Daarna vond een bijna volledige reformatie plaats. Door de aanwezigheid van de Abdinckhofse pater(s) op de Kelnarij kon de rooms-katholieke zielzorg in beperkte mate worden voortgezet, zodat naast het grote protestantse deel van de Puttense bevolking altijd een kleine rooms-katholieke gemeenschap is blijven bestaan.